Zaterdag 25 mei 2013
Voor de tweede maal werd dit Orgelfestival Nieuwe Muziek gehouden.
Samenwerking met Fontys
Het festival 2013 werd georganiseerd in nauwe samenwerking met Fontys Hogeschool voor de Kunsten, afdeling Conservatorium. Het geheel speelde zich af in en rond het Brabants Fontys Conservatorium: zowel in de Kapel van het conservatorium, als in de tegenover liggende Heikese Kerk werd gemusiceerd. In beide locaties staat een tweetal orgels die ook beiden werden gebruikt, ook in dialoog met elkaar.
Niet alleen diverse Brabantse componisten hebben meegewerkt, ook de compositieklas van het conservatorium werd gestimuleerd nieuwe bijdragen te leveren. Bij de voorbereidingen van dit Orgelfestival Nieuwe Muziek hebben Ad van Sleuwen en Daan Manneke een belangrijke bijdrage geleverd in richting en aanpak.
Mini-symposium Nieuwe Orgelmuziek
Het programma begon ’s ochtends in de Kapel met een mini-symposium over Nieuwe Orgelmuziek. In het voorgesprek had Daan Manneke een aardige voorzet gegeven: “Het orgel heeft afgedaan”. Ad van Sleuwen, docent orgel en harmonieleer van het Fontys Conservatorium had daar nog enkele stellingen aan toegevoegd.
Vice-voorzitter van de BOF, Wim van der Ros opent het mini-symposium.
(V.l.n.r.) Ad van Sleuwen, Jelena Bazova, symposium-discussieleider Louis Busker en Daan Manneke discussieerden met de aanwezigen.
Daan Manneke nuanceerde zijn stelling dat het orgel afgedaan heeft, maar schetste wel de zorgelijke situatie van dit moment: het ‘voedende element’ voor nieuwe orgelmuziek is door de ontkerkelijking weggevallen. “Bedenk dat veel grote componisten tot aan de tweede helft van de 20ste eeuw ook organist waren en die componeerden vanuit een levende (kerk)muziekpraktijk, ook hun wereldse muziek. De huidige kerkorgelmuziek is een schamele, daar overheerst nu het amateurisme. Er ontstaat geen nieuw repertoire meer.”
In Brabants Orgelrijkdom 2012 vertelde Daan Manneke in een interviewal iets over zijn zienswijze bij nieuwe composities. Hier kunt u dit interview nog eens nalezen. 
Ad van Sleuwen wijst er op dat er veel meer vanuit het conservatorium gedaan zou kunnen worden. Aan compositie-studenten zouden werken voor orgel, liefst gecombineerd met andere instrumenten of zelfs orkest, in opdracht gegeven moeten worden. Ook wijst hij op de verantwoordelijkheid van clerus. De vele monumentale instrumenten zijn meestal met overheids-, ofwel gemeenschapsgelden gerestaureerd, maar worden vaak niet benut omdat er bezwaren zijn tegen het wereldse gebruik ervan. Er worden drempels opgeworpen, zoals hoge huur voor de ruimte.
Jelena Bazova wijst op het belang van het betrekken van de jeugd bij het vertrouwd raken met orgelmuziek. Vanuit Rusland heeft zij de ervaring dat er bomvolle kerken zijn bij concerten nadat er 5 jaar lang via school kinderen geconfronteerd werden met het instrument en de muziek. Daar zijn de weinig aanwezige orgels wel concertinstrumenten, omdat de russisch-orthodoxe kerkmuziek niet op orgelbegeleiding gebaseerd is.
De aanwezigen brengen nog veel meer aspecten naar voren, zoals dat bij (orgel)concerten die georganiseerd worden meer gecombineerd zou moeten worden met andere instrumenten en zang. Ook een goede mix van de jklassieke werken en nieuw werk, met uitleg over de achtergronden van de uitgevoerde stukken. Minder ‘zware’ werken waar de uitvoerenden een uitdaging in zien, maar de meeste toehoorders bij afhaken. Combinatie van andere kunsten en muziek is een mogelijkheid. Dat helpt allemaal om meer concertgangers te krijgen.
Het niveau van de muziek- en ander culturele lessen op lagere en middelbare scholen wordt nog aangehaald als een remmende factor op de muzikale ontwikkeling van de hedendaagse jeugd.
Afrondend wordt vastgesteld dat de belangrijkste aandachtspunten voor de toekomst moeten zijn:
– de kosten (waar geld te vinden),
– de overheid weer cultuur-minded maken,
– het los van religie komen (leegkomende kerken omvormen tot orgelpark-achtige situaties)
– en vooral de jeugd structureel betrekken/confronteren met het orgel en de muziek.
Festival Nieuwe Muziek – concertprogramma
Visitatiekapel (Fontys) 11.30 uur – 12.30 uur
Van Louis Toebosch:
Tweespraak opus 170
* Thema (l’Homme armé) en vijf variaties
door Sjak Smulders en Ad van Sleuwen
Van Jacques van den Dool:
Sonata de Chiesa,
door Jacques van den Dool en Harrie van Oirschot (fluit)
Jacques van den Dool op het Pels en Van Leeuwen-orgel en Harrie van Oirschot met dwarsfluit tijdens de uitvoering van de Sonata de Chiesa.
Van Jurjen van Geenen
Fuga
door Tommy van Doorn
Van Samuel de Vries
Huergelmir (* Toccata voor pijporgel)
door Jan Neven
Van Michiel Ceulemans
Retroperspectief
door Rowan van der Westen
Van Loes Reiling
Dientengevolge
door Mark Christiaanse
Heikesekerk 13.30 uur – 14.30 uur
Van Jeroen van Vliet
Jazz improvisatie
Jeroen van Vliet (op Franssen/Vermeulen-orgel)
Van Henk van der Vliet
Prelude en Fuga nr. IV
Prelude en Fuga nr. VI
door Tannie van Loon (op Franssen/Vermeulen-orgel)
Van Kees van den Bergh
Koraal
door Marc Schippers (op het Van Nes-orgel)
Van Daan Manneke
Kleines Orgelkonzert
door Jelena Bazova (op Franssen/Vermeulen-orgel)
Van Fons Mommers
Piece Marial I en II
door Tannie van Loon (op Franssen/Vermeulen-orgel)
Van Aldert Winkelman
Drei Choralvorspiele opus 22
– Es ist ein Ros entsprungen
– Vater unser im Himmelreich
– Jesu meine Freude
door Aldert Winkelman (op Franssen/Vermeulen-orgel)
Tannie van Loon assisteert Aldert Winkelman bij de uitvoering van zijn eigen compositie op het Franssen-Vermeulen-orgel
Heikesekerk 15.30 uur – 16.30 uur
Improvisatieconcerten door Conservatorium studenten:
Franssen/Vermeulen-orgel:
Intrada
door: Robert Hutten
Van-Nes-orgel
Partita
door: Jan Neven
Franssen/Vermeulen-orgel
Passagaglia
door: Mark Christiaanse
Franssen/Vermeulen-orgel
Vrije fantasie
door: Robert Hutten
Van-Nes-orgel
Cantabile
door: Jan Neven
Franssen/Vermeulen-orgel
Scherzo
door: Mark Christiaanse
Van-Nes- en Franssen/Vermeulen-orgel
Dialoog
door: Jan Neven en Mark Christiaanse
Jan Neven improviseert op het Van Nes-orgel de ‘Dialoog’ op een thema van Ad van Sleuwen voor Louis Toebosch uit 1983. Hij deed dat samen met Mark Christiaanse die boven het Franssen/Vermeulen-orgel bespeelde.
Geluidsopnamen/muziekfragmenten door Brabantse Orgelklanken:
Gerrit Janssen.