Excursie voorjaar 2008 Sint-Oedenrode – Boxtel – Schijndel – Oirschot

Zaterdag 26 april 2008.

In een samenwerking van de Brabantse Orgelfederatie en het maandblad de Orgelvriend werd een excursie belegd in Noord-Brabant. Daar werden door een zo’n tachtig liefhebbers een viertal Smits-orgels bezocht, achtereenvolgens te Sint-Oedenrode, Boxtel, Schijndel en Oirschot. Orgeladviseur en Smits-kenner bij uitstek Jan Boogaarts gaf een toelichting op het werk van deze beroemde Brabantse orgelmaker. 

Een impressie van de dag.

Foto’s: Daniela Stein.

Sint-Oedenrode 
Het orgel in de Sint-Martinuskerk in Sint-Oedenrode werd in 1839 gebouwd door F.C. Smits voor de voormalige kerk. Het bezat twee klavieren en een aangehangen pedaal. In 1915 werd het orgel in de zuidbeuk van de huidige kerk geplaatst. In 1946 werd het orgel bij een beperkte restauratie geplaatst op de westgalerij. Een completere restauratie volgde in 1955 door Vermeulen. Bij de laatste restauratie in 2000/2001 door de Flentrop Orgelbouw (Frans Vermeulen) onder advies van Jan Boogaarts werd tevens een vrij pedaal gerealiseerd. 

Bert Augustus heeft ons zijn orgel in alle facetten laten horen. 

 
Ontvangst in St-Oedenrode

 
Enkele bestuursleden bekijken het programma.

 
De gloednieuwe Brabantse Orgelkrant wordt bekeken.

Boxtel
Aansluitend begeven we ons naar Boxtel. In de Kerk van St.-Petrus’ Banden werd in 2006 door Verschueren Orgelbouw de restauratie voltooid van het in 1842 gebouwde orgel. Het betrof toen “… een orgel met drie klavieren en den aanleg voor een vrij pedaal.” Hubert Schreurs (firma Adema) restaureerden in 1955/1956 het orgel en legden het zelfstandige pedaal aan. De laatste restauratie vond plaats onder advies van Jan Boogaarts. 

Onze gastheer Jan Verhoeven heeft zijn orgel voor ons gedemonstreerd. 

 
Ontvangst in Boxtel, toespraak door Jan Bogaarts.

 
Uitleg door organist Jan Verhoeven.

 
Tijdens het concert.

 
Na het concert even boven bij het orgel kijken.

 
Na het concert boven bij het orgel.

Schijndel 
Het Smits-orgel in de Sint-Servatiuskerk te Schijndel dateert uit 1852. Het bezit een uniek adembenemend fraai gedetailleerde kas in neogotische stijl, geheel aansluitend bij de kerk. De geciseleerde frontpijpen benadrukken het prachtige ontwerp. Zijn eerdere drieklaviers instrumenten hadden een rugwerk, maar dit orgel heeft – evenals dat van Aarle-Rixtel – een positief als “onderwerk” en kreeg de klaviatuur aan de zijkant. Rond 1900 heeft Loret o.a. de stemming van het orgel gewijzigd. Vermeulen restaureerde het orgel in 1958/1959. De laatste herstelling vond plaats in 1995 door Pels & Van Leeuwen Orgelbouw onder advies van Hans van der Harst, waarbij o.a. de oude toonhoogte werd hersteld. 

Leo Spoor was hier onze gastheer. 

 
Ontvangst in Schijndel.

 
Pauzepraatjes.

 
Uitleg door organist Leo Spoor.

 
Na het concert even boven bij het orgel kijken en spelen.

 
Ook in Schijndel gastvrij onthaal met koffie.

Oirschot
Het uit 1847 daterende orgel in de Sint-Petruskerk in Oirschot werd oorspronkelijk gebouwd voor de Sint-Pieterskerk in ’s-Hertogenbosch. Het was een schenking van Martinus de Wijs. Na de sluiting van de Bossche St.-Pieter werd het orgel in 1978 gerestaureerd door Verschueren en overgeplaatst naar de Oirschotse Sint-Petruskerk. Voor het frontontwerp liet F.C. Smits zich inspireren door het orgel in de Sint-Janskathedraal in ’s-Hertogenbosch. Ook dit orgel kent zeer rijk versierde kassen. De organist Gerard Hafkenscheid liet ons zijn orgel horen. 

 
Ontvangst in Oirschot voor het afsluitende concert.

 
Wim van der Ros bedankt de organisatoren.

cd – Brabants Orgelrijkdom II

 
Na afloop van het concert CD’s meenemen.

Zomaar een reactie van een deelnemer achteraf:
Beste bestuur van de Vereniging Brabantse Orgelfederatie,
Dank voor de organisatie van de Smitsorgelexcursie van zaterdag 26 april.
Mijn complimenten voor de goede organisatie en het interessante programma.
En natuurlijk dank aan iedereen die dit mogelijk heeft gemaakt.
Het was zeer de moeite waard!

Uit het Brabants Dagblad:

Met gebogen hoofd luisteren naar geluid kerkorgels
door René van Peer.
Maandag 28 april 2008
St.-OEDENRODE/BOXTEL/SCHIJNDEL
– “Het is het mooiste orgel dat Smits bouwde voor zijn veertigste”, zei kenner Jan Boogaarts over het instrument van de Martinuskerk in Sint-Oedenrode.
Daar startte zaterdagmiddag de excursie die zo’n tachtig orgelliefhebbers afgelopen zaterdag langs vier Brabantse dorpskerken voerde waarvoor F. C. Smits orgels gebouwd had.De bezoekers gingen met eigen vervoer vier kerken langs. In elke kerk begon het programma met een kort concert, waarna de deelnemers zelf achter de toetsen plaats mochten nemen. De rondreis liet een ongekende klankenrijkdom horen.Zo kon je het zachte, bijna bedeesde geluid in de eerste kerk vergelijken met de meer robuuste klanken van orgels in Boxtel en Schijndel. De bespelers in die twee kerken, Jan Verhoeven en Leo Spoor, legden extra nadruk op uitgesproken, contrasterende klankkleuren door vooral werken van Franse componisten te spelen.
Die hebben altijd graag geëxperimenteerd met het mengen van registers om tot bijzondere timbres te komen. Beiden voerden werken uit van Olivier Messiaen die een meester was in abrupte overgangen, overdonderende akkoorden en melodieën waar de zang van vogels in doorklonk.
De bezoekers zaten er met gebogen hoofd vol concentratie naar te luisteren. Vooral het orgel van de Petrus’ Bandenkerk in Boxtel maakte indruk met klanken die zijdezacht konden zijn, maar ook de ruimte konden vullen met een diep duister ronken.Na afloop van elk concert haalden ze camera’s tevoorschijn, fotografeerden het orgel vanuit alle mogelijke hoeken, wisselden onderling in een overvloed aan technische termen hun visie uit op elk instrument. Vervolgens repten de meesten zich naar boven om daar het klavier te bewonderen en zelf uit te proberen hoe het orgel reageerde op hun spel en op de verschillende registers.
Vrijwel alle bezoekers bleken zelf organisten te zijn, of uit een familie van organisten te komen. Met ruim tachtig deelnemers was de opkomst ver boven verwachting, aldus organisator Piet Groenendijk.”Het merendeel van buiten Brabant”, voegde hij eraan toe, “maar dat was ook wel te verwachten. Brabantse orgelliefhebbers kennen al deze instrumenten al. We hebben zelfs mensen uit Friesland. Die zijn uren onderweg geweest om erbij te kunnen zijn. Zorgwekkend is wel dat de liefhebbers aan het vergrijzen zijn.
Daar proberen we wat aan te doen door schoolklassen de orgels te laten bezoeken en componisten te bewegen nieuwe muziek te schrijven. Maar het meeste zorgen maken we ons over de orgels die gesloopt worden met de sluiting van steeds meer kerken,” stelt Groenendijk.

De organisatie kan desondanks terugkijken op een geslaagd evenement.

Gepubliceerd op
Gecategoriseerd als Excursies