Ulvenhout – Laurentiuskerk

Orgel Concerten Muziek Kerk Info

Dorpstraat 42
4851 CM Ulvenhout
Locatie op Google Maps


Het Van Pethegem-orgel (1803)

Het orgel in deze kerk is in 1803 gebouwd door Lambertus-Benoit van Pethegem, zoon van de meer bekende Vlaamse orgelbouwer Pieter van Pethegem. Het zeer ruim gedisponeerde eenklaviers orgel met aangehangen kistpedaal kreeg in 1904 een plaats in deze kerk, waarbij het tegen de zijwand op de koorzolder werd geplaatst. Hierbij werden de kappen en het snijwerk verwijderd. 
Precies 50 jaar later plaatste Verschueren onder advies van dr. P.J. de Bruyn het orgel in de balustrade en breidde de dispositie uit met een Quint, een Terts en een Cymbel. Zie de foto:



Bij de verplaatsing naar het koor in 1968 moest de positie van de klaviatuur gewijzigd worden (van achterkantbespeling naar voorkantbespeling). Deze restauratie vond plaats onder advies van Hans van der Harst. Hierbij werd de oorspronkelijke dispositie gereconstrueerd en kregen de registers hun Franse namen terug. Ook werd een pedaalkas toegevoegd en achter het orgel geplaatst met een zelfstandige Subbas 16 voet. 

Voor wat betreft het uiterlijk werden ook de kappen en het snijwerk die in 1904 waren verwijderd gereconstrueerd, zoals hierbovenop de foto te zien is. Deze restauratie en reconstructie werd eveneens door Verschueren uitgevoerd.
In 2008/2009 voerde Pels & Van Leeuwen een conserverende restauratie uit.

Dispositie

Manuaal I C-f”’ Pedaal C-d’
Bourdon Disc. 16′ 
Montre 8′
Bourdon 8′
Prestant 4′
Flûte 4′
Nasard 2 2/3′
Doublette 2′
Tierce 1 3/5′
Larigot 1 1/3′
Cornet* 5 rangs
Fourniture 4 à 5 rangs
Cymbale 2 à 3 rangs
Trompette 8′
Cromorne Disc. 8′
Clairon Basc. 4′
Tremblant
Aangehangen
Subbas 16′














*vanaf cis’
Temperatuur evenredig zwevend

Concerten 

In deze kerk worden niet regelmatig orgelconcerten georganiseerd, maar wel allerlei andere concerten.

Op zaterdag 4 oktober 2014 was deze kerk onderdeel van de najaarsexcursie van de Brabantse Orgelfederatie.

Muziek


De cd van de najaarsexcursie 2014, waarop de muziek van dit orgel te horen is, kan besteld worden in de webshop. 

YouTube

Gespeeld door Reinier Korver:
J.G. Walther: Erschienen ist der herrlich Tag (8:14)
J.G. Walther: Herzlich lieb hab ich dich, o Herr (6:53)
J.P. Sweelinck: Nun freut euch, lieben Christen gmein (7:48)

De kerk

De huidige Laurentiuskerk werd in 1903 gebouwd op de restanten van de oude kerk naar het neogotische ontwerp van de Tilburgse architect C.H. van Hoof. De kerk verving de in 1792 in gebruik genomen schuurkerk wegens de opgetreden en verwachte groei van de katholieke geloofsgemeenschap, die ook elders in Zuid-Nederland vanaf het midden van de negentiende eeuw waarneembaar was. 
De kerk maakt deel uit van een kerkterrein, dat tevens een consistorie, een pastorie met een grotendeels authentiek interieur en tuin en een voorplein omvat. Het kerkterrein wordt geflankeerd door een begraafplaats en de voormalige Mariaschool voor basisonderwijs. Het terrein is van archeologische waarde en bevat de funderingsresten en sporen van de omgrachting van het voormalige slot Grimhuijsen. Tussen de kerk en de pastorie is het oorspronkelijke, vroegzeventiende-eeuwse slotpoortje opgenomen, terwijl aan de andere zijde tussen de kerk en de voormalige Mariaschool zich een schansmuur bevindtwaarin twee natuurstenen hekpijlers bekroond door leeuwenkop afkomstig van het slot Grimhuysen zijn opgenomen.

De Laurentiuskerk domineert met zijn torenspits en bouwmassa zowel het straat- en omgevingsbeeld als het dorpsprofiel. 
Het interieur werd in de loop der jaren getooid met onder meer een kruiswegstatie, gebrandschilderde ramen en muurschilderingen. Als gevolg van modernisering van de liturgie, vooruitlopend op de uitkomst van het Tweede Vaticaans Oecumenisch Concilie van 1962 tot 1965, werd in 1963 het interieur van de kerk drastisch vereenvoudigd naar plannen van architect Anton Siebers. Zo vervielen de pachtplaatsen bij het altaar, werden er muurschilderingen verwijderd en werd de altaaropstelling gewijzigd. Sinds het midden van de jaren negentig werden diverse restauraties uitgevoerd, onder andere aan het orgel, de toren en gebrandschilderde ramen en aan het dak van de pastorie. In het nog overwegend witte kerkinterieur werden geleidelijk kleur en decoratieve elementen teruggebracht.

Kerk, pastorie en orgel hebben de status van rijksmonument.

De kruiskerk is in opbouw basilicaal en ligt met het priesterkoor naar het westen en de ingangspartij naar het oosten en is dus niet georienteerd. De toren wordt geflankeerd door de doop- en Mariakapel. Boven de hoofdingang met een rijzig portaal bevindt zich een beeld van Sint Laurentius.


De gebrandschilderde ramen in de oostgevel boven de ingang met bovenin het rozet met een orgel spelende Sint Cecilia
.

De figuratieve vensters zijn geplaatst tussen 1904 en 1924 naar ontwerp van Frans Frencken, die leraar was aan het klein- seminarie Ypelaar en vervaardigd in de ateliers van Joep Nicolas (Roermond) en H. Wagemakers (Utrecht). Een van de vensters op de zangzolder is als volgt gesigneerd: “Stichtsche Glas v. Mij Utrecht H. Wagemakers A.D. 1904”
In 2013 zijn de glas-in-loodramen in het noordtransept van de kerk hersteld en voorzien van beschermende beglazing aan de buitenzijde. Deze zijde van de kerk grenst aan het tegenwoordig openbare Grimhuysenpark en waren jammer genoeg door vandalisme behoorlijk beschadigd geraakt. Door de plaatsing van de voorzetramen blijven de ramen ook in de toekomst beschermd en behouden. 

Onder pastoor Vermunt (1919-58) werd vanaf 1926 de kerk gepolychromeerd, door kunstschilder Jan Dunselman (Amsterdam), die in 1904 in het koor enige tableaus had aangebracht. Zijn broer Cornelis Dunselman verzorgde het eenvoudige decoratiewerk. 


Het interieur in 1954 met het orgel in de balustrade.

De schilderingen waren neogotisch van opzet. Naast oud-testamentische figuren als aartsengel Michael, David, Mozes, Aäron, Elias en geloofverkondigers als Servatius, Bonifatius, Willibrordus en Lambertus H. Christoffel bevonden zich langs de muren een hele reeks engelenfiguren die de zedelijke deugden of de acht zaligheden moesten uitbeelden. Voor de doopkapel werden rond 1930 door de Brusselse kunstschilder Watelet de portretten geschilderd van drie bisschoppen die in Ulvenhout waren gedoopt: mgr. Van Hooydonk, mgr. Van Dijk (hulpbisschop van Van Hooydonk) en mgr. Leijten.
In de zestiger jaren werden de polychrome muurvlakken tussen de paarsrode aanzetstenen witgeschilderd.
In de kerk bevindt zich een houten H. Franciscusbeeld uit 1898.  

De veertien kruiswegstaties uit 1990 zijn geschilderd door Frans Slagmolen uit Dorst. In enkele is de skyline van Ulvenhout zichtbaar. 
In 1996 is een vijftiende, de Verrijzenis, toegevoegd.

Bron o.a.: Relikiwi.nl 2014 

Info

Foto’s Wim van der Ros 2014
Laatste actualisatie: 13 januari 2021