Oudenbosch – Kapel van Saint Louis

Orgel Concerten Muziek Kerk Info

Saint Louisplein 
4731 PK Oudenbosch
Locatie op Google Maps

De firma Loret leverde in 1848 een klein orgel voor de kapel. Volgens Broekhuijzen (1855):
‘Het orgel in de Capel van ’t Gesticht der Christelijke Broeders der R Cath Eeredienst aldaar. Is gemaakt en in ’t jaar 1848 geleverd uit de Fabriek van F. Loret Vermeersch orgelmaker te Mechelen voor de somma van f 1100,-. Heeft 4 stemmen een Handclavier en een Clavier Expressive en eene draay Blaasbalg a recevoir.
Manuaal: Prestant 4 vt, Holpijp 8 vt, Fluit 4 vt, Trompet 8 vt, Tremulant en Ventil.’

Het J.J. van den Bijlaardt-orgel (1894)



In 1894 werd het nieuwe door J.J. van den Bijlaardt uit Dordrecht gebouwde tweeklaviers orgel met 13 stemmen en aangehangen pedaal in gebruik genomen. Met Pasen 1894 is het orgel voor het eerst bespeeld, en met Hemelvaart was het voltooid.

Een vrij pedaal met twee stemmen werd in 1934 toegevoegd door Vermeulen. Plannen uit de jaren vijftig voor verbouwing vinden geen doorgang. Het orgel is hierna jaren lang vrijwel niet te gebruiken geweest, maar in 1973 is het opgeknapt door vrijwilligers, o.a. organist Jan Jonkers en broeder Marinus Kouters. Het orgel blijft echter in slechte staat, omdat windladen en balgen opgeknapt moeten worden. Stemmen is vrijwel niet meer mogelijk. Begin 1989 werd het orgel geïnspecteerd, en is een restauratieplan gemaakt. Het instrument is één van de weinige orgels van Van den Bijlaardt, die compleet behouden zijn, het is mechanisch van opzet en daarom is restauratie noodzakelijk bevonden. 



Orgelrestauratie 1991
In 1990/1991 werd het orgel onder advies van Jos Laus gerestaureerd door de orgelmakers Pels & Van Leeuwen te ’s-Hertogenbosch. Het bleek bij de restauratie dat de windlade van het Hoofdwerk die Van den Bijlaardt gebruikt heeft een oude lade van een kabinetorgel is. De lade van het Positief, van oudere makelij, is direct boven de klaviatuur als ‘dwarswerk’ aangebracht. Op dit Positief is bij de restauratie, waar origineel pijpwerk verdwenen was, historisch en ouder pijpwerk geplaatst dat bij Pels & Van Leeuwen nog in opslag lag. Een enkele stem is hierbij gewijzigd, zoals de Voix Celeste 8′ van het Positief, die vervangen is door een Gemshoorn 2′. Hierbij moet worden opgemerkt dat het oorspronkelijke register al niet meer aanwezig was. De nieuwe Salicional 4’ van het Positief is b.v. afkomstig van de gebroeders Gradussen en was eerder door hen geplaatst in het Smits-orgel in Gemert. Het pneumatische pedaal van Vermeulen is vervangen door een nieuw mechanisch pedaal. De magazijnbalg en de schepbalgen bevinden zich in de onderkas. In een bijzonder kamertje aan de rechterzijde van het orgel is een gereconstrueerde basculettrede hiervoor aangebracht. Na herstel van de orgelkas werd deze geschilderd door de gebr. De Jongh te Waardenburg.

Dispositie

Hoofdwerk C-f”’ Positief
Bourdon 16′
Prestant 8′
Cello 8′
Holpijp 8′
Prestant 4′
Fluit 4′
Octaaf 2′
Trompet 8′ 
Quintatön 16′
Trompete 8′
Bourdon 8′
Viola di Gamba 8′
Salicional 4′
Fluit Harmoniek 4′
Gemshoorn 2′
__________________
Pedaal C-d’
Subbas 16′
Open fluit 8′

Koppelingen: 
Hoofdwerk – Positief
Pedaal – Hoofdwerk
Pedaal – Positief

Mechanische sleepladen.
Temperatuur: evenredig zwevend.
Toonhoogte a’= 440 Hz.
Winddruk 80 mm Wk.






Aan de rechterzijde van het orgel is een gereconstrueerde basculettrede aangebracht.

Concerten 

In deze kapel worden doorgaans geen concerten georganiseerd.

Muziek

Op zaterdag 13 juni 2015 wordt een excursie belegd naar een vijftal kerken in het westen van onze provincie, waaronder deze kerk. Dit orgel is ook op de excursie-cd vastgelegd. Te koop in de webwinkel.

De kapel

Meer dan een eeuw lang was Instituut Saint Louis een vermaard jongensinternaat. Het internaat is inmiddels gesloten, maar de monumentale gebouwen bepalen nog steeds het straatbeeld in het historische centrum van Oudenbosch. 

De stichters
Willem Hellemons werd in 1810 geboren in Roosendaal. Al op jonge leeftijd trad toe tot het Cisterciënzerklooster in Bornhem, België. Zijn priesteropleiding voltooide hij in Rome. Die stad maakte een diepe indruk op de jonge Willem. In 1836 werd hij benoemd tot kapelaan in Oudenbosch. Kort daarna werd hij daar pastoor. In 1840 stichtte Willem Hellemons een kloosterorde met als doel de Oudenbossche jeugd te onderwijzen. Deze congregatie werd vernoemd naar de Heilige Aloysius Gonzaga. De eerste overste was Johannes Huybrechts; die later bekend zou worden als Vader Vincentius. De congregatie huisde eerst in een klein huisje aan de Kaaistraat, maar verhuisde al snel naar het pand De Drie Koningen aan de Markt. Na enige tijd werden daar ook kinderen van buiten Oudenbosch opgevangen. En zo ontstond het jongensinternaat Instituut Saint Louis, beter bekend als ‘de Broeders van Saint Louis’. 

De kapel
Al kort na de start van Instituut Saint Louis verrees achter De Drie Koningen een nieuwe vleugel: de Mariabouw. In 1843 werd de Vincentiusbouw gerealiseerd en in 1850 de Aloysiusbouw. Tussen deze gebouwen ontstond een ruime speelplaats; een cour. Ter afsluiting van die grote cour verrees in 1865 een kapel. Deze werd in eigen huis ontworpen door een tekenleraar en een broeder van het Instituut. De Grote Kapel is duidelijk geïnspireerd op de Romeinse neobarok die Willem Hellemons zo bewonderde. De voorgevel is bijvoorbeeld gemodelleerd naar die van de Sint Jan van Lateranen in Rome. Pas in 1889 kreeg de kapel de zo kenmerkende koepel.

Bron:
www.gidsenvansaintlouis.nl





De Kapel is elke zondagmiddag tussen 13.30 en 16.30 geopend voor publiek. De toegang is gratis. Ook zijn er rondleidingen.

Info

Foto’s en info Wim van der Ros en info Piet Bron.