Orgelgeschiedenis Orgel Concerten Kerk Info
Duivelsbruglaan 1
4835 JD Breda Ginneken
Locatie op google/maps
De orgelgeschiedenis
In de Hervormde Kerk te Ginneken plaatste Johan Rijmsmit in 1658 een orgel. Jacobus Zeemans herstelde het in 1708 en voegde waarschijnlijk toen het Pedaal toe. Dit instrument was in de 19de eeuw in slechte staat, zodat in 1890 door Van Gelder een nieuw binnenwerk werd geleverd. Het bleef in Ginneken tot 1938. In dat jaar verkocht men het naar Marum.
J. de Koff-orgel (1940)
De firma De Koff maakte een nieuw twee manuaals mechanisch orgel met 27 (23) stemmen voor de kerk. Het groot octaaf van de Zachtgedekt 32′ werd gebouwd als Resultantbas door een transmissie met de 16′ en de 10 2/3′.
Dispositie
| Manuaal I | Manuaal II |
| Quintadena 16′ Prestant 8′ Zingend Gedekt 8′ Baarpijp 8′ Octaaf 4′ Koppelfluit 4′ Mixtuur VI-VIII st Trompet 8′ ___________________ Pedaal Zachtgedekt 32′ – Grt Oct. transm. Subbas 16′ Echobas 16′– transmissie Octaafbas 8′ Bourdon 8′ – unit Koraalbas 4′ – unit Ruischpijp IV st Bazuin 16′ Trombone 8′ – unit | Tolkaan 8′ Roerfluit 8′ Viola di Gamba 8′ Prestant 4′ Nachthoorn 4′ Nasard 2 2/3′ Octaaf 2′ Larigot-Terts 1 1/3 – 1 3/5′ Scherp V st Dulciaan 8′ |
De protestantse Laurentiuskerk werd in de Tweede Wereldoorlog in 1944 grotendeels verwoest, waarbij ook het De Koff-orgel verloren ging.
Het D.A. Flentrop-orgel (1951)
In 1951 werd na de herbouw van de kerk door D.A. Flentrop een nieuw orgel gebouwd, waarbij het front ontworpen werd door de architect ir. J.J. van der Steur. Een aantal registers bleef bij oplevering gereserveerd. Deze konden in 1965 door Flentrop worden geplaatst. Toen werd ook de hoofdwerk-Dulciaan 16 vt vervangen door een Nachthoorn 2 vt, terwijl op het pedaal een Gedekt 8 vt werd geplaatst in plaats van de in de originele opzet vermelde Schalmey 4 vt.
In de 90-er jaren van de vorige eeuw werd door Kaat & Tijhuis een intonatiewijziging uitgevoerd.
In 2006 werden door J.L. van den Heuvel Orgelbouw de (te) smalle boventoetsen vernieuwd en in 2010 werd de balg opnieuw beleerd. Opmerkelijk was dat Jan van den Heuvel in 1965, destijds werkzaam bij Flentrop, ook aan dit orgel had gewerkt.
In 2013 werden door dezelfde orgelbouwer diverse aanpassingen gedaan aan de dispositie en de intonatie teneinde het orgel meer grondtoon te verschaffen. De Trompet 8 vt, die al jaren niet goed functioneerde, werd vervangen door een nieuwe Trompet. Op het borstwerk werd de Regaal 8 vt vervangen door een nieuwe Dulciaan 8 vt en op het hoofdwerk de Nachthoorn 2 vt door een Spitsgamba 8 vt in de maatvoering van het Flentrop-pijpwerk. Op het pedaal werd de Ruispijp vervangen door een Roerquint 5 1/3 vt. Van zowel de Mixtuur als de Scherp werden koren ‘gestopt’. Het oude pijpwerk bleef bewaard bij het orgel.
Het borstwerk kan worden afgesloten door middel van deuren.
Opvallend is de plaatsing van de grootste pijpen van de Subbas 16 vt van het pedaal. Zij staan ondersteboven, waarbij de labia juist tussen de voetopeningen van de pedaalprestant in het front door kunnen spreken
Dispositie
| Hoofdwerk C-g”’ | Borstwerk |
| Prestant 8′ Roerfluit 8′ Spitsgamba 8′ Octaaf 4′ Fluit 4′ Spitsquint 2 2/3′ Octaaf 2′ Mixtuur IV-V st Trompet 8′ _______________________ Koppelingen: Hoofdwerk-Borstwerk Pedaal-Hoofdwerk Pedaal-Borstwerk | Holpijp 8′ Fluit 4′ Prestant 2′ Quint 1 1/3′ Sesquialter II st Scherp 4′ Dulciaan 8′ Tremulant ______________________ Pedaal C-d’ Subbas 16′ Prestant 8′ Gedekt 8′ Roerquint 5 1/3′ Octaaf 4′ Fagot 16′ |
Concerten
In deze kerk worden doorgaans geen orgelconcerten georganiseerd.
Muziek
Tommy van Doorn aan het orgel.
Deze kerk maakte deel uit van de BOF excursie van zaterdag 4 oktober 2014.
De cd van deze excursie waarop de muziek van dit orgel te horen is kan besteld worden via onze webshop.
De kerk
Reeds rond het jaar 1200 werd op deze plaats een houten kapel opgericht door de Abdij van Thorn, die in deze streken goederen en tiendrechten bezat. De kapel werd vervangen door een kerkje dat in het jaar 1316 als parochiekerk in gebruik genomen en dat werd toegewijd aan de diaken-martelaar Laurentius (*10 augustus 258).
Rond 1480 werd een begin gemaakt met de bouw van een veel grotere laatgotische drie-beukige bakstenen kruiskerk; het huidige koor en transept dateren nog uit die tijd.
Bij het beleg van Breda werd de kerk in 1625 door brand ernstig verwoest, waarna het schip met eenvouidige middelen in 1631 door pastoor van Biestraten weer werd opgebouwd, maar door geldgebrek bleef het bij één lage middenbeuk van het schip.
Op 13 maart 1641 werd een verzoek van de Hervormde Gemeente van Ginneken om een eigen predikant te mogen beroepen goedgekeurd door de Raad van State en op zaterdag 27 juni 1648 werd het kerkgebouw officieel toevertrouwd aan de hervormden.
In 1795 werd de kerk gebruikt door de Franse troepen en in 1811 weer als kerk.
Vanaf 1829 werd het verboden in de kerk te begraven, waarna het kerkhof ten zuiden van de kerk in gebruik werd genomen.
In 1914 werden Belgische vluchtelingen in het schip van de kerk opgevangen.
Tussen 1925 en 1940 werd een zeer omvangrijke restaurartie uitgevoerd, waarbij met oud materiaal het schip opnieuw werd opgetrokken. De oecumenische visie van de toenmalige Kerkenraad en vooral van ds. B. Ter Haar Romeny is van grote invloed geweest op de restauratie door voor een zichtbare liturgische indeling te kiezen. In oktober 1944 werd de kerk door een voltreffer geraakt. In 1947 was de schade hersteld en de kerk opnieuw gerestaureerd. 
Links: kansel in eiken- en ebbenhout. Meermaals gerestaureerd. Met gegoten geelkoperen lezenaar uit tweede helft 18de eeuw.
Rechts: eikenhouten aankondigingsbord uit eerste kwart 18de eeuw.
Links: doopvont van Franse kalksteen uit 14de of 15de eeuw.
Rechts: gedenksteen, herkomst onduidelijk, 15de eeuw of later.
Het schip met het Flentrop-orgel uit 1951 op de tribune.
Een gietijzeren centrale verwarmingsmuurrooster in Art-decostijl uit 1920.
De kerk is verder verfraaid met een viertal gebrandschilderde ramen van Charles Eyck. Links het ‘Doopraam’ uit 1965 met daarnaast de volgende ramen:
Raam uit 1964: ‘Overwinning op de dood’, met detail rechts.
Raam uit 1966: ‘De schepping’, detail met Adam en Eva tussen de dieren.
Raam uit 1967: ‘Het hemels Jeruzalem’ (detail met eigentijdse luchtbalonnen en helikopter rechts).
De laatste restauratie van de buitenkant van de kerk was in 1997/98.
www.protestantsegemeenteginneken.nl
Info
Foto’s 2014, Wim van der Ros, Wijtse Rodenburg, Fred Mellink
Laatste actualisatie 18 februari 2017