Veghelsedijk 23
5401 PB Uden
Locatie op Google Maps
Het F.C. Smits-orgel
In het handschrift Broekhuyzen valt te lezen dat er, vermoedelijk begin negentiende eeuw, een tweedehands orgel uit België is aangeschaft. Hij vermeldt ook de dispositie. De bouwers moeten de gebroeders Gilman uit Kornelimünster (D) zijn geweest. Het front van dit orgel is gebruikt bij de overplaatsing van het Smits-orgel in Uden in 1912. Het bouwjaar 1757 is nog te lezen op de vroegere dekplank boven het klavier, die op het Smits-orgel onder de middentoren van het front is aangebracht.
De geschiedenis van het Smits-orgel gaat terug tot 1847. Toen vervaardigde Frans Smits I een orgel voor de Zusters van Liefde in Tilburg. Het had de volgende dispositie.
Dispositie 1847
| Manuaal | Positief |
| Prestant 4’ Holpijp 8’ B/D Fluit travers 8’ D Blokfluit 2’ Flageolet 1’ Basson 8’ B/D | Holpijp 8’ B/D Viola di Gamba 8’ D Fluit 4’ B/Siflet 4’ D |
De Ruwenberg in St.-Michielsgestel
Al in 1857 heeft Smits dit orgel overgeplaatst naar de kapel van internaat De Ruwenberg in St.-Michielsgestel.
In 1880 heeft zijn zoon het vermoedelijk ingrijpend vernieuwd, o.a. van een nieuwe gecombineerde windlade en enkele nieuwe registers voorzien. Maar details over deze ingreep zijn niet bekend.
In 1912 naar Uden
In 1912 hebben de Gebroeders Smits het binnenwerk van dit orgel geplaatst in de kloosterkerk te Uden, achter het front van het orgel uit 1757. Dit front is toen met buitenvelden verbreed en van een nieuwe onderkas en achterkant voorzien.
Er zijn nu nog zes registers uit 1847 aanwezig en drie uit 1880.
In 1983 is het orgel gerestaureerd door Verschueren. Die heeft de Fluit travers en Nasard/Cornet gereconstrueerd. De dispositie luidt als volgt.
Dispositie 1983
| Manuaal C-f³ | Positief |
| Prestant 8’ Bourdon 16’ B/D Holpijp 8’ Prestant 4’ Blokfluit 2’ Nasard 3’ B Cornet 3 st D | Holpijp 8’ Viool 8’ Fluit travers 8’ D Salicet 4’ Fluit 4’ Pedaal C-b aangehangen |
Er is geen manuaalkoppel.
Tractuur mechanische sleeplade.
Temperatuur gelijkzwevend
Concerten
In deze kerk worden doorgaans geen orgelconcerten georganiseerd.
De kloosterkerk
In 1713 vestigden zich de zusters Birgitinessen in het voormalige Kruisherenklooster in Uden, nadat zij uit hun klooster Coudewaeter in Rosmalen waren verjaagd. In de loop van de volgende jaren werden de oude kloostergebouwen opgeknapt. In 1749 kon een nieuwe kapel in barokstijl in gebruik worden genomen. Vermoedelijk is er kort daarna een orgel geplaatst. In 1794 is het klooster geplunderd door Franse troepen, waarbij het orgel verloren ging.
In de negentiende eeuw is het klooster na vele moeilijke jaren opnieuw ingericht.
De kloosterkerk geldt als een van de weinige barokkerken in Noord-Brabant, nog gedeeltelijk ingericht met de originele altaren en beelden. In een vleugel van de kloostergebouwen is het museum voor religieuze kunst Krona ondergebracht.
Info
Tekst Frans Jespers
Foto’s Piet Bron
Literatuur: Jan Boogaarts, De orgelmakers Smits te Reek (bij Grave), Zutphen 2017.
Laatste actualisatie: 6 november 2020