Hoofdstraat 1
4844 CA Terheijden
Locatie op Google Maps
Jacobus Johannus van den Bijlaardt-orgel (1887)
We kunnen aannemen dat er vanaf de ingebruikneming van de kerk in 1809 een orgel aanwezig was. Uit verslagen blijkt dat er regelmatig geld uitgegeven werd voor het onderhoud van een orgel. In 1828 werden leningen aangegaan tot aankoop van een orgel. In 1886 was het orgel in slechte staat. De Kerkvoogdij besloot tot de instelling van een orgelfonds een nieuw orgel te kunnen aanschaffen. Het orgel is door orgelbouwer J.J. van den Bijlaardt uit Dordrecht geleverd. Op 3 juli 1887 werd het voor het eerst bespeeld door G. Dorreboom. Hoewel het orgel in 1887 is gebouwd, zijn er sterke aanwijzingen dat de bouwer een oude windlade heeft gebruikt en een tweetal registers van een oud kabinetorgel. Ook de klaviatuur lijkt ouder te zijn. Het pedaal was oorspronkelijk aangehangen. In 1973 is het orgel gerestaureerd door Hendrik Jan Vierdag. Bij deze restauratie is zoveel mogelijk het oorspronkelijke materiaal gehandhaafd.
In 1997 is nog aan het orgel gewerkt waarbij de slepen van de windladen zijn vervangen en is het metalen pijpwerk hersteld.
Binnenkort zal groot onderhoud worden uitgevoerd door door Pels en van Leeuwen. Stichting tot Behoud van het Nederlandse Orgel draagt 1.500,00 hiervoor bij.
Dispositie
| Manuaal C-f”’ | Pedaal C-d’ | Koppeling |
| Holpijp 8′ D/B Prestant 4′ D/B Fluit 4′ D/B Woudfluit 2′ D/B Sesquialter II st D Sifflet 1′ B Tremulant. | Gedekt 8′ Oktaaf 4′ | Pedaalkoppel |
Tractuur mechanische sleeplade.
Temperatuur Werckmeister III.
De kerk
Na het einde van de Tachtigjarige Oorlog, ruim veertig jaar later in 1648 met de Vrede van Munster, verbood de toenmalige Nederlandse staat alle katholieke erediensten en werden de kerken overgedragen aan de protestanten. De H. Antonius Abt kerk van Terheijden kwam in handen van de gereformeerde gemeente van Terheijden. Met de verovering door de Franse troepen, bijna 150 jaar later in 1795, werd deze kerk teruggegeven aan de katholieke – en grootste – geloofsgemeenschap van Terheijden. De gereformeerde gemeente nam noodgedwongen haar intrek in een herenhuis aan de toenmalige Dorpsstraat. Een bouwvallig huis, schreef de gemeente in 1801 aan koning Lodewijk Napoleon, die aan het roer stond van het inmiddels gestichte Koninkrijk Holland die op zijn beurt in 1809 zevenduizend gulden ter beschikking stelde voor de bouw van het huidige Witte Kerkje. Tot op de dag vandaag is dat in gebruik bij de Protestantse gemeente Terheijden en Wagenberg. Het gebouwtje raakte ernstig beschadigd tijdens de Tweede Wereldoorlog, maar het werd hersteld en later is het verschillende malen gerestaureerd.
Sinds 1970 staat het kerkgebouw op de lijst van Rijksmonumenten. Het Witte Kerkje herbergt een grafkelder en onder de kerkbanken verschillende graven, zo bleek tijdens verschillende werkzaamheden. De aangetroffen botten en schedels zijn herbegraven op de protestantse begraafplaats in Terheijden. De identiteit van deze menselijke restanten is niet vastgesteld. Naast de protestantse kerkdiensten werden vanuit de diaconie talrijke activiteiten ontplooid zoals armenzorg, onderdak voor vluchtelingen en de bouw van een twaalftal woningen door de bouwvereniging ‘Volksbelang’. Voor de jeugd was er vanaf 1920 naast de al aanwezige catechisatie de wekelijkse zondagsschool, later opgevolgd door de kindernevendienst. Tegenwoordig biedt het kerkgebouw al tientallen jaren onderdak aan de maandelijkse theeconcerten. Sinds de gemeentelijke herindeling is het gebouwtje ook in trek als trouwlocatie.
Info
Foto’s: Piet Bron
Laatste actualisatie: 22 september2022