Orgel Concerten Muziek Kerk Info
Vrijthof 1
5688AE Oirschot
Locatie op Google Maps
Het Ludovicus de Backer-orgel (1751)
In 1751 bouwde Ludovicus de Backer een kabinet- of zaalorgel voor een ons nog onbekende locatie. Het werd in 1804 in Delft aangekocht door de Hervormde Gemeente te Oirschot en door G.P. Reusener in het Boterkerkje geplaatst.
Kam en Van der Meulen herstelden het orgel in 1841 en plaatsten twee nieuwe spaanbalgen. 
Bij het herstel door P.J. Vermeulen in 1904 moest de Sexquialter plaats maken voor een Gamba 8 vt, werd de toonhoogte en de steminrichting gewijzigd en werden nieuwe registerknoppen aangebracht met porseleinen naamplaatjes. De oorspronkelijk aan de voorzijde geplaatste klaviatuur werd verplaatst naar de achterzijde. 
Bij de restauratie in 1969 door Gebr. Van Vulpen onder advies van Lambert Erné werd een nieuw handklavier aangebracht, het aangehangen pedaalklavier verwijderd, en op de plaats van de Gamba een nieuwe Sexquialter 3 st (af gis) aangebracht. De toonhoogte bleef ongewijzigd op a¹= 435 Hz, maar de steminrichtingen werden in 18de-eeuwse stijl teruggebracht. Ook werden nieuwe registerknoppen aangebracht.
Dispositie
| Manuaal C-c³ |
| Prestant 8′ D Holpijp 8′ Prestant 4′ Fluit 4′ Quint 2 2/3′ Octaaf 2′ Quint 1 1/3′ Flageolet 1′ Sexquialter 3 st D Ventiel |
Tractuur mechanische sleeplade.
Toonhoogte a¹= 435 Hz.
Concerten
In deze kerk worden doorgaans geen concerten georganiseerd.
Muziek
Deze kerk was onderdeel van de najaarsexcursie van de Brabantse Orgelfederatie op zaterdag 12 oktober 2019. Daarbij is een cd gemaakt waarop dit orgel ook te horen is: Brabants Orgelrijkdom XXVIII.
De kerk
Deze vroeg 12de-eeuwse Romaanse zaalkerk is opgetrokken in tufsteen, een vulkanisch gesteente. Zij was als O.L. Vrouwekerk ofwel Mariakerk de eerste parochiekerk van Oirschot. Het schip van de kerk heeft een laat 13de-eeuwse houten kap met onbeschoten tongewelf, een van de oudste houten tongewelven in Nederland, in elk geval de oudste houten dakbespanning in ons land die vanaf de grond zichtbaar is.
Het Romaanse koor is later vervangen door een koor van drie traveeën, gebouwd in gotische stijl. Daarvan resteert nu een travee. Van de oorspronkelijke bebouwing zijn de funderingen in de bestrating aangegeven.
Toen deze kerk te klein werd, bouwde men in 1268 op een naburige plaats een nieuwe kerk, die na een brand in 1462 werd vervangen door de huidige Sint-Petruskerk en sprak men voortaan over Mariakapel. Toen in 1648 de katholieke kerken genaast werden betrokken de Hervormden de Sint-Petruskerk en kerkten de katholieken in schuilkerken.
Tijdens de reformatie (1648-1799) is dit kerkje niet gebruikt voor godsdienstige doeleinden. In 1664 kregen de schepenen toestemming van de Raad van State om het kerkje als boterwaag en markthal te gebruiken, vandaar de naam Boterkerkje. De kerk is ook nog gebruikt als houtopslag en er zijn klokken in gegoten. Het met leien beklede torentje dateert uit 1786. Sinds juli 1799, toen de Sint-Petruskerk aan de katholieken werd teruggegeven, is de kerk in gebruik bij de Nederlands-Hervormde, nu Protestante gemeente van Best, Oirschot en de Beerzen.
Oorspronkelijk zat de hoofdingang in de noordelijke zijmuur, aan het toenmalige kerkplein, het Vrijthof. Een houten latei met daarboven een zadelafdak of baldakijn is nog zichtbaar. Bij de restauratie in 1880 is een ingang gemaakt aan de oostzijde waar zich nu het koor bevindt. De huidige ingang aan de westzijde is bij de restauratie in 1961 aangebracht. Toen zijn ook de kleine rondboogvensters in de noord- en zuidgevel in oorspronkelijke vorm hersteld.
De preekstoel dateert uit omstreeks 1650.
De lessenaar is in 1756 gegoten door Claude Demeny en draagt het wapen van Nassau-Dietz.
De oostelijke muur is in 1961 volledig vernieuwd en kreeg een gebrandschilderd raam ‘De Stralende Schepping’ naar ontwerp van glazenier Jan Kooijman uit Middelbeers.
Info
Tekst en fotografie: Wim van der Ros / Wijtse Rodenburg
Laatste actualisatie: april 2021