Orgel Concerten Boek en muziek Kerk Info
Antoon Coolenplein 3
5397EX Lith
Locatie op google/maps
De voorgeschiedenis van de orgels in Lith
Het thans aanwezige orgel is gebouwd voor de vorige kerk van Lith. In dit uit 1843 daterende kerkgebouw behielp men zich aanvankelijk nog met het oude, in aanleg 17de eeuwse instrument dat ook in de schuurkerk dienst gedaan had. Dit instrument was omstreeks 1645 door Jan Bremser gebouwd voor de karmelieten in Mechelen en later door zijn zoon Blasius Bremser geplaatst in de parochiekerk van Réthie (België) 1). In 1787 werd het door orgelmaker Ludovicus Franciscus Verbuecken in de toenmalige Hervormde Kerk van Lith geplaatst. In 1843 werd het orgel door orgelmaker Paulus van Nistelrooy overgeplaatst naar de nieuwe Waterstaatskerk voor een bedrag van 135 gulden. In 1870 werd het vervangen door het Loret-orgel. Het Bremser-orgel is nog in gewijzigde vorm aanwezig in de Hervormde Petruskerk te Nijmegen.
Het Loret-orgel (1870)
In augustus 1870 werd een ‘akte van verbintenis’ getekend met François Bernard Loret voor de bouw van het thans nog aanwezige instrument.
De geplande dispositie van het orgel luidde:
Dispositie 1870
| Hoofd Manuaal C-f”’ | Positief C-f”’ |
| Bourdon 16′ Prestant 8′ Bourdon 8′ Viola 8′ Salicional 4′ Fluit 4′ Picolo 2′ Cornet V st D Trompette 8′ B/D Manuaalkoppel | Bourdon 8′ Salicional 8′ Prestant 4′ Fluit 4′ Dolcina 4′ Euphone 8′ ___________________ Pedaal C-d’ Aangehangen |
Het instrument zou 5.000 gulden kosten. In november 1870 is het orgel geplaatst.
Aan het einde van de 19de eeuw maakte het kerkbestuur plannen voor de bouw van een nieuwe kerk naar ontwerp van architect C. Franssen. Vanwege de afbraak van de oude kerk moest ook het orgel worden gedemonteerd. Loret voerde de demontage en opslag van het orgel uit voor 95 gulden.
De orgelmakers Gradussen boden de herplaatsing en aanpassing van het orgel in de nieuwe kerk aan voor 130 gulden en kregen de opdracht. De verbintenis met Gradussen was echter van korte duur. In 1910 voerden de orgelmakers Smits (Reek) een restauratie uit waarbij ook nieuwe klavieren werden aangebracht.
Zij hadden het orgel vervolgens in onderhoud tot en met 1922.
Daarna was het instrument in onderhoud bij de Gebr. Vermeulen (Weert). 
In 1968 en 1975 werden restauratieplannen gemaakt maar wegens gebrek aan subsidie zou het nog tot 1984 duren alvorens Pels & Van Leeuwen onder advies van drs. J.J. van der Harst het orgel restaureerde en in het transept van de kerk plaatste. Tevens is de klaviatuur naar voorbeeld van andere Loret-orgels gereconstrueerd en het tertskoor van de Cornet hersteld. De in 1902 uitgevoerde dispositiewijzigingen bleven gehandhaafd. Tenslotte is de winddruk van het orgel, die vóór de restauratie 92 mm waterkolom bedroeg, verlaagd. De ingebruikneming van het gerestaureerde instrument vond plaats op 1 december 1985.
Details van het houtsnijwerk.
Dispositie 1985
| Manuaal (II) C-f”’ | Positief (I) C-f”’ |
| Bourdon 16′ Prestant 8′ Bourdon 8′ Viola 8′ Prestant 4′ Fluit 4′ Picolo 2′ Cornet V st D Trompet B/D 8′ Deling tussen c’ en cis’. | Bourdon 8′ Salicionaal 8′ Dolcina 4′ (= 8′) Salicional 4′ Fluit 4′ Euphone 8′ __________________ Pedaal C-d’ aangehangen Manuaalkoppel Tremblant Effet d’orage Bel (vastgezet) |
Twee geopende tussenfrontvelden waarachter het pijpwerk, met vooraan de Euphone, zichtbaar is.
Goed is te zien dat de pijpen in deze opengescharnierde frontvelden niet kunnen ‘spreken’.
Deze zijn onderaan niet aangesloten op de windlade en staan er dus slechts voor het visuele effect.
Het pijpwerk van beide manualen staat op een gecombineerde windlade, met het Positief aan de frontzijde. Op deze laden is het pijpwerk in hele tonen van buiten naar binnen toe aflopend opgesteld. Om het stemmen van de Euphone 8 vt mogelijk te maken, kunnen tussenvelden van het front als deuren worden geopend. Mede daarom zijn slechts de pijpen van de zijtorens sprekend.
De frontpijpen zijn van zink waarop tinfolie is aangebracht. Al het pijpwerk is oud. De Prestant 8 vt staat van C-A in het front.
Groot onderhoud 2013
In 2011 werden door Rogér van Dijk samen met de orgelmaker proeven gedaan met een meer oorspronkelijke winddruk waarbij het orgel veel beter en kleurrijker klonk. Bij het groot onderhoud in 2013/2014 door Pels & Van Leeuwen onder advies van Rogér van Dijk is de registerwisseling uit 1902 ongedaan gemaakt. Ook spreekt de Dolcina weer als 4 voets-register, waartoe twaalf kleinste pijpjes werden bijgemaakt. Eveneens is de winddruk verhoogd naar de meer oorspronkelijke waarde van 95 mm. De dispositie is sinds juni 2014 weer als in 1870.
Op zondag 6 juli 2014 is er gelegenheid van de restauratie door de bisschop tijdens een gezongen Hoogmis het Loret-orgel ingezegend. Aansluitend werd ’s middags een inspelingsconcert gegeven door Wim Diepenhorst.
Dispositie 2014
| Manuaal (II) C-f”’ | Positief (I) C-f”’ |
| Bourdon 16′ Prestant 8′ Bourdon 8′ Viola 8′ Fluit 4′ Salicional 4′ Picolo 2′ Cornet V st D Trompet 8′ B/D Deling tussen c’ en cis‘. | Bourdon 8′ Salicionaal 8′ Dolcina 4′ Prestant 4′ Fluit 4′ Euphone 8′ _______________ Pedaal C-d’ Aangehangen Manuaalkoppel Tremblant Effet d’orage Bel (vastgezet) |
1)
Zie hiervoor van Louise van Tongerloo, De oudste orgels van Lith en Lithoyen I in Brabants Heem jg. 20, nr. 6 (november-december 1968, p.146) en W. Mertens Jan en Blasius Bremser (ca 1610-1679) “Oirgelmaecker woonende binnen Mechelen” in Orgelkunst XXIV-3 (september 2001, p. 156).
Concerten
Zondag 11 september 2022
Aanvang 16:00 uur
Vrijwillige bijdrage na afloop
Ad van Sleuwen, orgel
Boek en muziek
Dit orgel is opgenomen in het boek ‘De orgelmakers Loret en hun orgels in Nederland’, waar meer over dit orgel te vinden is, alsmede twee cd’s. Dit boek is nog in de webshop te koop.
De kerk
Heilige Lambertus Apostel van Brabant: Lambertus (625-705 of 706) was een geboren Maastrichtenaar in de tijd dat Maastricht nog bisschopsstad was. Hij bekeerde niet alleen heidenen in de omgeving van Maastricht, maar heet “apostel van de Kempen en Taxandrie”; dat is o.a. ons huidige Noord-Brabant. Hij kan dus met recht “de apostel van Brabant” genoemd worden.
Info
Gegevens met dank aan Rogér van Dijk, 2011 en 2013
Foto’s Wim van der Ros
Laatste actualisatie: 12 okt 2020