Klein-Zundert – Sint-Willibrorduskerk

Orgel Concerten Boek Kerk Info

Klein Zundertseweg 7
4882BE Klein-Zundert
Locatie op google/maps

Het Loret-orgel (1853)



Het in de oude kerk aanwezige kabinetorgel werd in 1853 vervangen door het huidige instrument van de firma Loret-Vermeersch. Het kabinetorgel bleef nog wel enige tijd in de kerk aanwezig, want op een inventarislijst uit 1855 werd de waarde ervan geschat op 80 gulden. In de kerkrekening uit 1853 blijkt dat het Loret-orgel 1.800 gulden gekost heeft. Om het te kunnen plaatsen is het bestaande oxaal vergroot en van nieuwe kolommen voorzien. Na de aanschaf is het orgel met enige regelmaat onderhouden, maar vanaf 1873 vond het onderhoud slechts zeer incidenteel plaats. 

In 1909 is de oude schuilkerk vervangen door het huidige kerkgebouw en werd het orgel overgeplaatst door de firma P.J. Vermeulen & Zonen (Weert). De blaasbalg van het orgel werd bij deze gelegenheid waarschijnlijk vernieuwd. Renovaties vonden plaats in 1932 en in 1940. Vermoedelijk zijn toen de huidige frontpijpen geplaatst.



Het orgelfront van Klein-Zundert is het oudste in Nederland bewaarde voorbeeld van een door een stijl gedeeld middenveld geflankeerd door twee torens. De decoratie van het front is zeer sober. De klaviatuur bevindt zich aan de linkerzijde. Het klavierdeksel doet in geopende toestand dienst als lessenaar. De registertrekkers zijn in een horizontale rij boven de lessenaarbak aangebracht.
Het pijpwerk van Hoofdwerk en Positief staat op een gecombineerde lade waarbij de registers van het Positief meteen achter het front zijn geplaatst. De opstelling van het pijpwerk is in hele tonen van weerszijden naar het midden toe aflopend. In 1963 stond de Subbas op een aparte lade tegen de zijwand van de kas. Deze lade is thans achter de kas geplaatst.


Renovatie in 1963
In een offerte tot modernisering is door Gebr. Vermeulen is in 1961 als dispositie opgetekend: 

Dispositie 1961

Hoofdwerk I C-f”’Positief II C-f”’
Bourdon 16′
Montre 8′
Salicionaal 8′
Prestant 4′
Trompet 8′


Bourdon 8′
Gamba 8′
Celeste 8′
Fluit 4′
_________________
Pedaal C-c’
Aangehangen

In 1962 werd op advies van J. Vinkenburg door het kerkbestuur tot een uitgebreide renovatie besloten. Het instrument is bij die gelegenheid door Vermeulen aan de toen geldende mode aangepast, zowel in technisch als in muzikaal opzicht. De mechanieken en de klaviatuur zijn gedeeltelijk vernieuwd waarbij bestaande elementen zijn hergebruikt en er werden koppels toegevoegd die zijn uitgevoerd als treden. De voor beide werken gecombineerde windlade werd gerestaureerd en van een verende sleepconstructie voorzien. Ook de dispositie werd gewijzigd. Aansluitend volgde een herintonatie.

Dispositie 1963

Hoofdwerk I C-f”’Positief II C-f”’
Montre 8′
Roerfluit 8′
Prestant 4′ 
Mixtuur 2-3 st
Trompet 8′


Bourdon 16′
Salicionaal 8′
Fluit 4′
Prestant 2′
____________________
Pedaal C-c’
Subbas 16′

Koppelingen I+II, P+I, P+II
Toonhoogte a’= 440 Hz
Temperatuur evenredig zwevend. 
Winddruk waterkolom 70 mm. 




 
Situatie 2011

Verplaatsing door Vermeulen in 1992

In 1992 heeft Vermeulen groot onderhoud aan het instrument gepleegd en het orgel verplaatst naar het priesterkoor. 
Afgezien van de in 1992 toegevoegde onderbouw is de orgelkas nog origineel. In deze onderbouw bevinden zich een magazijnbalg en een regulateur die beide niet oorspronkelijk zijn. 

Onderhoud 2013/2014 door Nico van Duren  

De volgende werkzaamheden zijn door Nico van Duren aan het orgel uitgevoerd:

2013
– Algehele schoonmaak rondom de balgen en reiniging mechaniek
– Opnieuw afregelen mechaniek
– Overbeleren van de windvoorziening


De nieuw beleerde balgen. De stukken kalksteen zijn de gewichten die de winddruk bepalen. 

2014
– Reiniging en opvormen van het pijpwerk
– Reiniging windladen, roosters etc,
– Nalopen intonatie en verhelpen intonatiegebreken
– Generale stembeurt 




Vergelijk met situatie van 2011: de kromme Trompetbekers staan nu weer recht.
Links tegen de muur de op een aparte lade geplaatste Subbas 16′.


De Trompet 8′, hier vooraan, en de Roerfluit 8′ erachter (met blauwe afdichting) heeft Vermeulen in 1963 geplaatst.
Overigens, de Trompet (Engelse Hoorn…) klinkt subliem en past goed in het geluidsbeeld. 

Concerten 

In deze kerk worden doorgaans geen concerten georganiseerd.

Het boek ‘De orgelmakers Loret en hun orgels in Nederland’

Dit orgel is opgenomen in het boek ‘De orgelmakers Loret en hun orgels in Nederland’, waar meer over dit orgel te vinden is, alsmede twee cd’s. Dit boek is nog in de webshop te koop.

De kerk

Oorspronkelijk bezat Klein-Zundert een middeleeuwse kerk. Dit gebouw werd rond 1610, na sterke beschadigingen in de Tachtigjarige Oorlog, enigszins hersteld en bruikbaar gemaakt en deels voorzien van een nieuw interieur. In 1645 volgde een verdere vernieuwing en herstelling, waarbij ook wapenglazen werden geplaatst, gemaakt door de ‘glasschrijver’ Jean de la Habarre. Ook nu werden nieuwe altaren geplaatst, onder meer twee zij-altaren met lessenaars, door Alph. Jordaens, en een preekstoel door Hendrik van Velmen. In 1648 echter werd de kerk aan de protestanten overgedaan, die er nooit kerkten. In 1775 werd het door de katholieken in gebruik zijnde schuurkerkje vervangen door een grotere schuilkerk die weer in 1823 werd vergroot door de materialen die vrij kwamen bij de afbraak van de middeleeuwse kerk. Dat kerkje werd in 1851 beschreven als ‘een klein gebouw van eenen fraaijen toren en een orgel voorzien’

De huidige Sint-Willibrorduskerk werd in 1909 in neoromaanse stijl ontworpen door architect Jan Stuyt, in samenwerking met Joseph Th. J.Cuypers. In de kerk werd de reeds eerder gebouwde Sint-Antoniuskapel opgenomen.

Info 

Informatie restaratie 2013: Nico van Duren.
Fotografie: Wim van der Ros, Nico van Duren