Orgel Organisten Concerten Muziek Kerk Info
Raadhuisstraat 3
4927 AM Hooge Zwaluwe
Locatie op google/maps
De kerk
Hooge Zwaluwe behoort tot de gemeente Drimmelen (NB) ten noorden van Breda.
Het dijkdorp Hooge Zwaluwe werd in 1346 ‘beleend’ aan Beatrijs van Duivenvoorde, door toedoen van Margaretha van Beieren. In 1376 komt Hooge Zwaluwe, gescheiden van Lage Zwaluwe, aan het huis van Nassau. In 1404 worden Hooge en Lage Zwaluwe weer samengevoegd. In 1580 wordt Willem Prins van Oranje met de Zwaluwen beleend. In 1611 wordt Zwaluwe opgedragen aan prins Frederik Hendrik. Deze maakte het mogelijk dat Hooge Zwaluwe in 1641 een echt protestants kerkgebouw verkreeg, ontworpen door Jacob van Campen, de architect van onder meer het Paleis op de Dam in Amsterdam, het Paleis Huis ten Bosch en het Mauritshuis, beiden in ’s Gravenhage. De binding met de Oranjes is nog terug te vinden in de titulatuur van Koningin Beatrix: ‘Vrouwe van Hooge en Lage Zwaluwe’.
Hooge Zwaluwe is getroffen door vele rampen. In 1421 overspoelde de Allerheiligenvloed Hooge Zwaluwe. Overstromingen waren er ook in 1720, 1775, 1776, 1837 en 1953. In 1845 teisterde een windhoos het dorp. En bij de bevrijding van Hooge Zwaluwe in november 1944 liep het dorp ook zware schade op.
De Ned. Hervormde kerk, nu eigendom van de Protestantse gemeente, heeft de vorm van een Grieks kruis, zodat de gelovigen dichter bij de predikant konden zitten dan in de Rooms-Katholieke kerk gebruikelijk was. Het gebouw, in de stijl van het Hollands classicisme heeft branden, overstromingen en oorlogsgeweld overleefd en werd in 1986 weer geheel gerestaureerd. Dank zij de binding met de Oranjes kwam Prins Claus het Rijksmonument toen weer openen.
Interieur van de kerk tijdens de orgelexcursie in oktober 2012. 
Een van de drie eikenhouten tympaan-panelen die het interieur van de kerk sieren. Met het wapen van Hooge en Lage Zwaluwe.
Kijk voor meer informatie op: www.protestants-hooge-zwaluwe.nl/
Het Knipscheer-orgel (1865)
Knipscheer-orgel in Standaart kas.
Foto Wim van der Ros
Korte geschiedenis van het orgel.
Het hoofdwerk van het orgel is oorspronkelijk door Knipscheer in 1865 gebouwd voor de Ned. Herv. Kerk te Noordwijk aan Zee. De kas van dat instrument is verloren gegaan. Het orgel is nu in de kas van A.Standaart uit Amsterdam geplaatst, die in 1911 dit pneumatisch instrument bouwde, nadat het oorspronkelijke van Oeckelen-orgel uit 1828 bij een grote brand in 1910 was vernield.
In 1987 werd aan Mense Ruiter Orgelmakers b.v. de opdracht gegeven tot restauratie naar de oorspronkelijk dispositie, en tot plaatsing van het Knipscheer-orgel in de bestaande fraaie en passende orgelkas van Standaart. De restauratie hield in:
– Windlade ontleden en geheel herstellen volgens oorspronkelijke vorm en materiaal gebruik;
– De aanwezige Standaart magazijnbalg repareren en aansluiten op de lade, en een nieuwe windmachine aanbrengen;
– De speelmechanieken herstellen in aanwezige vorm;
– Een nieuwe manuaalklaviatuur maken volgens oorspronkelijke Knipscheer vorm;
– Een nieuw pedaalklavier maken, met handhaving van de aanwezige orgelbank;
– De registermechaniek in goede functie brengen en de registerknoppen om de lessenaar heen bouwen;
– Een nieuwe Quint 3 maken naar mensuur en factuur van Octaaf 4 en Octaaf 2, ter vervanging van de Celeste;
– Het metalen pijpwerk opronden en naar de oorspronkelijke toonhoogte brengen. De houten pijpen opnieuw verlijmen;
– Het geheel intoneren naar de oorspronkelijke Knipscheer normen.
Daarnaast moest het werk zodanig worden uitgevoerd en voorbereid, dat in volgende fasen het orgel eenvoudig kon worden uitgebreid met een bovenwerk en een vrij pedaal. Het bovenwerk is door Mense Ruiter in 1990 toegevoegd. De oude frontpijpen bleken niet meer in een goed ogende staat te brengen. Daarom werden voor het front nieuwe pijpen gemaakt, die duidelijk moesten maken dat er weer een fris instrument in de orgelkas staat opgesteld. Deze pijpen werden bestemd sprekend te zijn in een toekomstig vrij pedaal. Enkele bestaande houten Bourdon pijpen werden voor dat doel ook al geplaatst. 
foto: Bas Baggerman
Een vrij pedaal!
In 2005 zijn de drie vrije pedaalstemmen beschikbaar gekomen. De dispositie voor het Pedaal is toen zoveel mogelijk gedetailleerd naar Knipscheer-factuur. Voor de Bourdon 16 vt is gebruik gemaakt van uit een Standaart-orgel afkomstige vurenhouten pijpen. Van de Octaaf 8 vt waren C – c0 reeds in het front aanwezig, de rest is nieuw, metaal, 90% tin. De Trompet 8 vt is geheel nieuw, koppen en stevels eiken, tongen koper, bekers metaal 70% tin, hieronder te zien achter het geopende zijluik. Het is een kopie van het Knipscheer-orgel te Noordwijk.
Op de rechterafbeelding: onderaan de drie registerknoppen van het vrije Pedaal.
Op 16 oktober 2005 heeft Mense Ruiter het vrije pedaal opgeleverd. Dat gebeurde met een feestelijk concert. Adviseur was Aart Bergwerff. Het concert werd gegeven door de adviseur Aart Bergwerff en twee oud-Hooge Zwaluwnaren: Jan Opschoor en Ton Stevens.
Dispositie 2005
| Hoofdwerk C-f3 | Bovenwerk |
| Prestant 8′ Bourdon 8′ B/D Viool 8′ D Octaaf 4′ Quint 3′ Roerfluit 4′ Octaaf 2′ Cornet IV st D Mixtuur II-IV st | Prestant 8′ D Holpijp 8′ B/D Dwarsfluit 4′ Gemshoorn 2′ ________________ Vrij pedaal C-d1 Bourdon 16′ Octaaf 8′ Trompet 8′ |
Koppelingen:
BW – HW
BW – Pedaal
HW – Pedaal
De speeltafel. Rechts: achter de muziekstandaard is het wellenbord gemonteerd. Elke toets is zo mechanisch verbonden met een van de ventielen in de windlade waar de pijpen op staan.
Het pijpwerk van het hoofdwerk, rechts het borstwerk.
De balg onderin de orgelkas. De moter is ondergebracht onder de verhoging van de vloer voor de klavieren.
Organisten
Gerrit Vos 30 jaar organist in Hooge Zwaluwe.
(Foto Dick Heil)
In november 2013 was Gerrit Vos 60 jaar organist in Hooge Zwaluwe. Hij begon op 15-jarige leeftijd op het Standaard orgel van de plaatselijke Ned. Hervormde kerk. De kerk, een bouwwerk van Jacob van Campen uit 1641, is in 1986 ingrijpend gerestaureerd. Het Standaart-orgel is toen vervangen door een werk van Hermanus Knipscheer uit 1865 met enkele toevoegingen door Mense Ruiter. Op dit fraaie orgel begeleidt Gerrit Vos tegenwoordig de zang van de (nu zo geheten) Protestantse gemeente van Hooge Zwaluwe.
Gerrit Vos werd in 1938 geboren in Hooge Zwaluwe. Hij werd daar de bloemist van Hooge Zwaluwe. Als 15-jarige werd hij al uitgenodigd een dienst te begeleiden. Dat ging zo goed, vond men, dat hij dat tot op de dag van vandaag nog steeds een aantal zondagen per maand doet. Daarnaast begeleidt hij met regelmaat de diensten in kerken in de omgeving. Hij was lid van de Orgelcommissie die een belangrijke rol speelde bij de vervanging van het Standaartorgel door het Knipscheerorgel. Verder is Gerrit actief in het sociale en culturele leven van Hooge Zwaluwe.
Ter ere van de heugelijke 60 jaren mijlpaal werd hem een feestelijk concert aangeboden. Daarin traden op voormalig dorpsgenoot Ton Stevens uit Oosterhout op orgel, en de dorpsgenoten Tonny Bijl op saxofoon, Harry Wiechers als tenor en Engbert Tienkamp op orgel.
Concerten
Zaterdag 8 september 2018
Op de Nationale Orgeldag is de kerk open van 10.00 tot 17.00 uur met allerlei activiteiten. Regionale organisten verzorgen orgelbespelingen.
Muziek
CD van het Knipscheer-orgel.
Op 16 oktober 2005 werd het complete Knipscheerorgel in Hooge Zwaluwe in gebruik genomen. Van het ingebruikname concert werden opnames gemaakt. Deze opnames zijn op cd gezet. Prelude in D van C.Ph.E. Bach, gespeeld door Aart Bergwerff tijdens het inspelingsconcert.
De CD kan besteld door een bestelling te sturen naar Webmaster[at]protestants-hooge-zwaluwe.nl. U krijgt dan een bericht met bestelinformatie. De cd kost € 12,50.
Info
Deze organisatie is vertegenwoordigd bij of lid van de Brabantse Orgelfederatie.
Laatste actualisatie: februari 2018