Orgelgeschiedenis orgel Kerk Info
Hamstraat 1
5371 NR Huisseling
Locatie op GoogleMaps
Orgel onbekende bouwer (1790)
In de archieven van de parochie bevindt zich een brief van pastoor Wilhelmus Walther Ruijs aan de landdrost van de heerlijkheid Ravenstein, gedateerd 26 April 1790, waarin beschreven wordt dat een orgel werd gedoneerd door Maria van der Wiele. Er staat: “…. dat zekere jonge dogter met naame Maria van der Wiele uijt een besondere zugt voor den godsdienst en Luijster van gods-huis niet alleen eenen Orgel in de kerk van den gemelden Dorpen besorgt,…..”
G.W. Lohman noemt waarschijnlijk dit orgel ‘met twee blaasbalgen’ in zijn dispositielijst verzameling onder locatie: ‘Huselingen’:
Dispositie
| Manuaal C-c”’ | Pedaal C-c |
| Holpijp 8′ Viool de Gamba 8′ Prestant 4′ Nazat 3′ Octaaf 2′ Cornet II st 4′ D Trompet 8′ | Aangehangen |
Men scheen niet al te gelukkig te zijn met dit orgel, want eveneens in het parochiearchief bevindt zich een op 31 januari 1807 getekend contract waarin staat dat de jongeling Gerardus van Aar aan pastoor Ruijs een bedrag van 200 gulden betalen zal ’tot aankopinge van den nieuwen orgel’.
Het orgel, zestien jaar oud, werd vernietigd.
Van Eijsdonck-orgel (1765/1807)
Paulus van Eijsdonck maakt met zijn zoon Leonard in 1764/65 een orgel voor de Pieterskerk te Oirschot. De dispositie van dit mechanische sleeplade-orgel was:
Manuaal (C-d”’):
Prestant 8′
Bourdon 8′
Octaaf 4′
Fluit 4′
Quintfluit 3′ B/D
Super-Octaaf 2′
Cornet III st
Mixtuur III st
Tertiaan B/D
Trompet 8′ B/D
Tremulant.
Het orgel bleek niet zo best te zijn, zodat vele reparaties nodig waren. De orgelbouwer Jan Michael Müller uit Dordrecht werkte er aan in 1780, en onderhield het van 1782 tot 1785. Hij vernieuwde veel onderdelen. Nadat de katholieken de Pieterskerk in 1798 terugkregen, besloot men het veel te kleine orgel te vervangen. Nicolaas van Hirtum brak het orgel in 1805 af. Het werd verkocht aan pastoor Ruijs van de Sint-Lambertuskerk in Huisseling. Leonard van Eijsdonck plaatst in 1807 het orgel over naar Huisseling.
Op deze afbeelding is het front van dit orgel te zien zoals het nu in Heilo staat met een orgel van Pels uit 1915 erin gebouwd.
Al snel waren er problemen: er was schade door de watersnoodramp die Huisseling trof in januari 1809. Koning Lodewijk Napoleon schonk 500 gulden om het orgel te repareren.
Paulus Van Nistelrooij (1845)
In 1845 breidde Paulus van Nistelrooy het instrument uit met een Positief als tweede manuaal. De dispositie was toen volgens Broekhuyzen:
Dispositie 1845
| Manuaal | Positief |
| Prestant 8′ Bourdon 16′ Openfluit 8′ D Holfluit 8′ VioldiGambe 8′ Octaaf 2′ (waarschijnlijker een 4′) Quint 3′ Fluit 4′ Octaaf 2′ Flageolet 1′ Mixtuur III st 4′ Trompet 8′ D | Prestant 4′ B/D Holpijp 8′ Violdigamba 8′ D Gemshoorn 2′ Basson 8′ __________________ Pedaal aangehangen Koppeling Tremulant Ventil 3 Blaasbalgen |
In 1852 werd deze kerk gerestaureerd en vergroot. Van Nistelrooij tekende aan dat hij in 1853 het orgel afbreekt en in 1854 weer terugplaatst.
In het archief van orgelbouwer Smits bevindt zich een ontwerptekening voor Huisseling van omstreeks 1860. Smits heeft hier echter nooit gewerkt.
Pels-orgel (1913)
In 1913 bouwde Pels zijn opus 12 in de nieuwe kerk van Huisseling. Het verving het oude instrument van Van Eijsdonck en Van Nistelrooij uit 1807/1845. De kas van dit orgel paste hij toe in Heilo. Voor het orgel van Huisseling gebruikte Pels een neo-gothische orgelkas, afkomstig uit de Sint-Pancratiuskerk van Castricum. Dit nieuwe orgel werd in augustus 1913 ingewijd.
Vermeulen-orgel (ca 1980)
Rond 1980 bouwde Vermeulen uit Weert een nieuw mechanisch (of pneumatisch?) orgel in de oude orgelkas met gebruikmaking van oud pijpwerk van Pels. Het instrument werd in 1998 gerenoveerd. Plannen om het uit te breiden met een tweede manuaal haalden het niet vanwege te weinig financieel middelen.
Dispositie
| Manuaal C-g”’ | Pedaal C-d’ |
| Prestant 8′ Bourdon 8′ Prestant 4′ Fluit 4′ Octaaf 2′ – ca. 1980 Mixtuur II st – ca. 1980 | Aangehangen ________________________ Koppelingen: Sub Octaafkoppel Super Octaafkoppel |
Toonhoogte: a’ = 440 Hz
Gelijkzwevende temperatuur.
Een electronisch Monarke II orgel werd in 2000 door Johannes Orgelbouw op het koor geplaatst met de speakers achter het altaar. Het pijporgel wordt ook nog gebruikt.
De kerk
Het gebouw dateert uit 1912 en bestaat uit een schip, transepten, priesterkoor met absis en links van het priesterkoor een vierkant gemetselde toren en rechts van het priesterkoor de sacristie. De kerk is georiënteerd op het oosten.
De tribune op een hoogte van 3.65 meter heeft een eikenhouten balustrade. Op het koor het orgel van de firma Pels uit Alkmaar.
In de wanden glas in loodramen van gekleurd kathedraalglas. Tegen de zijwanden een geschilderde kruisweg op board met een eiken omlijsting.
In de toren het uurwerk van Eijsbouts, te bereiken via de gewelven over het priesterkoor. Een verdieping hoger staat een stalen klokkenstoel met 2 klokken van Petit & Fritsen. Daarboven de wijzeraandrijving van het uurwerk. Op de torenspits met haan met kruis.
De architect Caspar Franssen onder wiens leiding onze parochiekerk rond 1910 werd gebouwd was zeker bekend met het werk van Alberdink Thijm uit 1858 over de ‘heilige linie’. Caspar Franssen was een leerling van de grote architect Pierre Cuijpers, die het werk van Alberdink Thijm van harte onderschreef. De Lambertuskerk staat op de heilige linie. Wij treden de kerk binnen in het westen en gaan op naar het oosten, naar het koor om de eucharistie te vieren. Het is een mooi koor. De vijf prachtige gebrandschilderde ramen door welke na het ochtendgloren het eerste zonlicht binnenvalt in het koor, tonen ons het leven van Christus, de bron van ons heil. De doorlichtte beelden op het glas accentueren het koor als de plaats waar de eucharistie wordt gevierd. Het koor heeft ook een fraaie mozaïekvloer, waarin, naast de figuren van leeuw en draak, symbolen van het kwaad in ons en om ons heen, ter linker- en ter rechterzijde, voor de beide deuren die toegang geven tot het koor, de volgende psalmwoorden zijn opgenomen: “Over adder en basilisk zul je wandelen, en: leeuw en draak zul je onder de voet lopen”. Dit zijn woorden die degene die het koor verlaat een hart onder de riem steken en sterken in het geloof opgewassen te zijn tegen het kwaad. Het koor is een heilige plaats die de gelovige gesterkt verlaat.
Het schip van deze kerk is een zaal, een gemeenschapsruimte, overzichtelijk en van alle zijden open naar het koor en het altaar. De ruimte benadrukt de betekenis van de gemeenschap rond het altaar. Het transept, de dwarsbeuk, is bescheiden en doet geen afbreuk aan de openheid van het schip. De functie van het transept was wel het bieden van plaats aan die parochianen die sociaal en maatschappelijk hun sporen hadden verdiend. Langs de wanden van het schip en van het transept zijn heiligenbeelden aangebracht. In de dwarsbeuk aan de noordzijde vindt u de beeltenis van de moeders Gods; aan de zuidzijde het beeld van Sint Josef en van Sint Lambertus, de patroonheilige van deze parochiekerk. In het schip zien we onder andere de beelden van Petrus en Paulus, de grondleggers van de Kerk. De heiligenbeelden verwijzen naar de samenhang van de gehele christenheid.
Een laatste opmerking nog over de gevels van onze parochiekerk. Sierlijk en vriendelijk mogen de gevels genoemd worden, en uitnodigend het kerkgebouw te benaderen en binnen te gaan. Boven de toegangsdeur in de westgevel kan men in de timpaan de letters alpha en omega, en daar tussenin de letters IHS lezen. Twee motieven zijn hier samengebracht: de Goddelijke Vader is de eerste en de laatste, Hij is het begin en het einde, en Christus is het heil van de mensen.
Info
Bronnen:
Orgelgeschiedenis: Wout van Kuilenburg:
Het werk van de orgelmakersfamilie Van Eijsdonck – Van Nistelrooy – Kuijte
– ’s Hertogenbosch: Noordbrabants Genootschap, 1983.
Foto’s Piet Bron.
Tekst kerk: www.huisseling.nl, o.a. van Henk Vissers.