Kees van Houten werd in 1940 geboren te Helmond. Na zijn gymnasiumopleiding studeerde hij aan het Brabants Conservatorium te Tilburg de hoofdvakken piano en orgel bij respectievelijk Paul Niessing en Hub Houet. In 1963 behaalde hij de onderwijsakte B piano en in 1965 het solodiploma orgel. Kees van Houten won prijzen bij improvisatieconcoursen te Bolsward en St. Albans (Engeland). Sinds 1957 was hij organist van de St. Lambertuskerk te Helmond, waar hij het historische Robustelly-orgel uit 1772 bespeelde.
Van 1971 tot 1992 was hij hoofdvakdocent orgel aan de Hogeschool voor de Kunsten, Faculteit Muziek, te Utrecht.
Samen met Marinus Kasbergen maakte Kees van Houten vanaf 1972 een diepgaande studie van de getallensymboliek in de muziek van J.S.Bach.
Deze studie resulteerde in het boek “Bach en het getal” (1985) en ‘Bach, die Kunst der Fuge en het getal’ (1989) (beiden in 1991 vertaald in het Frans). Vervolgens publiceerde hij in de serie ‘Van Taal tot Klank’ muziek-psychologische beschouwingen over belangrijke koraalbewerkingen voor orgel van Bach: achtereenvolgens het Orgel-Büchlein (1992), het “Dritter Theil der Clavier Übung” (1997) en de Leipziger Orgelkoralen (1997). Deze uitgaven werden gecompleteerd met CD-opnamen van deze werken op het Robustelly-orgel te Helmond.
In dezelfde serie verscheen in 1998 het boek “Ich kenne des Menschen nicht”, over de Kruisvorm in Bach’s Matthäus-Passion (in 2000 vertaald in het Duits), in 2002 het boek “….propter magnam gloriam tuam” over Bachs Hohe Messe, en in 2006 het boek “De Universele Bach, voor kenner en liefhebber”. In september 2010 is een boek verschenen onder de titel “Tönet, ihr Pauken! Erschallet, Trompeten!” over het openingskoor van het Weihnachts-Oratorium van Bach. In 2013 verscheen in de serie ‘Van Taal tot Klank’ een boek over een geheel nieuwe visie op de ontstaansgeschiedenis van de zes Schübler-koralen.
Organist
Als concerterend organist treedt Kees van Houten op in binnen- en buitenland. Daarnaast geeft hij zowel voor vakmensen als voor amateurs en leken lezingen, workshops en interpretatiecursussen in Nederland en daarbuiten, met name over de muziek van Bach en heel speciaal over onderwerpen als Ars Retorica (relatie tekst – muziek) en het eeuwenoude Pythagoreïsche en Middeleeuwse drieluik Muziek – Getallenleer (Arithmetica) – Kosmologie. Een heel bijzonder karakter hebben zijn concerten ‘Bach rond de speeltafel’. Indien mogelijk zit het publiek rond de orgelbank en ziet de organist spelen. Per werk wordt uitgebreid uitleg gegeven over de compositie en een thema of koraalmelodie apart voorgespeeld. Bij koraalbewerkingen wordt de relatie tekst-muziek behandeld.
Onderscheiding
Kees van Houten werd op Koninginnedag 2005 vereerd met de onderscheiding: lid in de orde van Oranje Nassau. Hij verdiende deze onderscheiding door zijn veelzijdige activiteiten op het gebied van orgelmuziek, waaronder: zijn bijna 48 jaar organistschap van het Robustelly-orgel in de St. Lambertuskerk te Helmond, zijn bestuurslidfuncties van de orgelkringen in Helmond (Vrienden Robustelly-orgel) en Heeswijk (Abdij van Berne concerten) en het voorzitterschap van de orgelkring ‘Vrienden van het Smitsorgel’ in Boxtel. Verder voor zijn vele orgelconcerten in binnen- en buitenland, waaronder met name de unieke serie ‘Bach rond de speeltafel’. Tevens is hij een groot kenner en onderzoeker van de muziek van J.S.Bach en auteur van diverse boeken over deze componist.
Jubileumprogramma 2017
In 2017 herdacht Kees van Houten het bijzondere feit dat hij 60 jaar actief is als concertorganist. Hij vierde dit met een tournee waarbij hij de Leipziger Orgelkoralen van Johann Sebastian Bach ten gehore bracht op verschillende fraaie orgels in Nederland.
Medewerking werd verleend door de sopraan Marjon Strijk. Zij zong steeds voorafgaand aan de orgelbewerkingen de melodie van het betreffende lied a capella. De toehoorders kregen de teksten en een uitleg over de orgelwerken ter hand gesteld.
Boekuitgaven
Uitgave 2017
Goldberg Variaties
Kees van Houten brengt in 2017 een nieuw boek uit, zijn 14e (!) boek over Johann Sebastian Bach. Het onderwerp van dit boek zijn de Goldberg Variaties. In dit boek zullen vele nieuwe gezichtspunten over dit magistrale werk worden belicht.
Uitgave 2014
Bachs Weihnachts Oratorium
In december 2014 brengt Kees van Houten zijn tiende boek uit in de serie ’Van Taal tot Klank’. Deze jubileum-uitgave heeft als onderwerp het Weihnachts-Oratorium BWV 248. Het boek bestaat uit twee delen. In het eerste deel ’Het Weihnachts-Oratorium, een oorspronkelijk werk’ wordt uitgebreid aandacht besteed aan de ontstaansgeschiedenis van het oratorium. Door middel van een vergelijking van Bachs handschriften en met behulp van een muziek-retorische analyse-vergelijking probeert Kees van Houten aan te tonen dat Bach reeds in 1733 met het componeren van het Weihnachts-Oratorium is begonnen. In het tweede deel ’De zes cantates van het Weihnachts-Oratorium’ worden de cantates in hun onderlinge samenhang op een begrijpelijke manier uitgelegd en geanalyseerd.
Het boek bestaat uit ruim 300 pagina’s en is voorzien van talrijke prenten en muziekvoorbeelden. Men kan op deze uitgave intekenen tot 1 december.
Het boek zal worden gepresenteerd op zaterdag 13 december 2014 om 11.00 uur tijdens een feestelijke bijeenkomst in ’De Oude Rechtbank’, Stratumseind 32, Eindhoven.
Meer info over de inhoud en hoe te bestellen, klik hier.
Uitgave 2013
Bachs Schübler-koralen
Begin november 2013 heeft organist en Bachkenner Kees van Houten een nieuw boek uitgebracht in de serie ‘Van Taal tot Klank’.
In het nieuwe boek brengt Kees van Houten een geheel nieuwe visie op de ontstaansgeschiedenis van de zes Schübler-koralen. Hij zal met veel argumenten aantonen dat deze stukken geen latere transcripties zijn van delen uit Bachs cantates maar originele werken die Bach tegelijkertijd met de cantatedelen heeft gecomponeerd voor orgel.
De koraalvoorspelen zullen diepgaand worden besproken waarbij de tekst het uitgangspunt vormt voor een gedetailleerde retorische en theologische analyse. Daarnaast zal in twee aparte hoofdstukken een mogelijk antwoord worden gegeven op de vraag, waarom Bach de titel van de zesde koraalbewerking ‘Lobe den Herren, den mächtigen König der Ehren’ wijzigde in ‘Kommst du nun, Jesu, vom Himmel herunter auf Erden’.
Meer info over de inhoud en hoe te bestellen, klik hier.
Uitgave 2011
Die Kunst der Fuge
Johann Sebastian Bach
een pythagoreïsch raadsel
Contrapunctus 14, de “onvoltooide fuga”
reconstructie en voltooiing
Het boek bestaat uit een partituur van de onvoltooide fuga, in een versie die door de schrijver is voltooid.
Als inleiding op deze partituur zijn een zevental hoofdstukken bijgevoegd (ongeveer 90 pagina’s) waarin het hoe en waarom van deze voltooiing uitgebreid wordt toegelicht. Bij het boek wordt een CD ingesloten waarop de voltooide versie op twee manieren wordt uitgevoerd: een ensemble-versie door het Combattimento Consort Amsterdam o.l.v. Jan Willem de Vriend en een clavecimbel-versie door Ruud Huijbregts.
De eerste live-uitvoering van de door Kees van Houten voltooide fuga had plaats op zondag 20 februari 2011 door het Combattimento Consort in muziekcentrum De Toonzaal in “s Hertogenbosch.
In het verleden hebben reeds velen getracht het 14e contrapunt “af te maken”, ieder op zijn eigen creatieve manier. Bijna alle naar buiten gebrachte versies zijn inmiddels achterhaald omdat het aantal toegevoegde maten te groot was in verhouding tot Bachs bedoelingen. Het muziekwetenschappelijk onderzoek van met name Gregory Butler (1983) heeft namelijk aangetoond dat er hoogstens nog 40 maten konden volgen na maat 239, de maat waarin Bach is gestopt. Dit heeft te maken met het aantal door Bach geplande pagina’s.
In de versie van Kees van Houten volgen nog 33 maten. De keuze en inhoud van dit aantal is mede gebaseerd op het gegeven dat Bach een overeenkomstige groep van 33 maten al eerder in de structuur van Contrapunctus 14 had laten horen. In tegenstelling tot alle andere tot nu toe bekende “oplossingen”, waarbij sprake is van een “nieuw componeren” naar eigen fantasie gaat het hier om een pure reconstructie waarbij aan de bedoelingen van Bach zoveel mogelijk recht wordt gedaan. De nieuwe versie blijkt vanuit een logische muzikale analyse te vinden te zijn, waarbij Bach de sleutel tot de “oplossing” geraffineerd tot in detail heeft aangegeven.
In het boek zal een link worden gelegd van de (on)voltooide fuga met Bachs toetreding tot de Societät der musikalischen Wissenschaften (1747). Aangetoond wordt dat Bach na de Canonische Veraenderungen over “Vom Himmel hoch” ook de Kunst der Fuge bij de Societät van Lorenz Mizler had willen inleveren. De namen van de oprichters Mizler en Bümler en hun pseudoniemen Pythagoras en Archimedes liggen op
verschillende manieren duidelijk in de muziek verankerd.
In het boek komt het fenomeen “raadsel” uitgebreid aan de orde, als belangrijk element in de filosofie van de mysterieschool van Pythagoras.